Ένα εξαιρετικό άρθρο του Κώστα Προμπονά εκπαιδευτικού στο Σχολείο Πυργίου, εραστή της θάλασσας, αρθρογράφου, ερευνητή, λάτρη του υποβρύχιου ψαρέματος και της Χίου, δημοσιεύουμε σήμερα από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας "ΑΛΗΘΕΙΑ"
''Στις 30 Μαΐου «έπεσαν οι υπογραφές» για ένα πρόγραμμα που υπόσχεται ανάπτυξη στο νησί, το πρόγραμμα Leader Αλιείας Χίου αξίας 4.600.000 ευρώ.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κεδίκογλου υπογράμμισε ότι «το πρόγραμμα Leader Αλιείας είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη του τομέα αλιείας» και σημείωσε ότι «οι ψαράδες μας περνάνε πολύ δύσκολα». Ας μου επιτραπεί να προσθέσω και τη δική μου (ενός αγοραστή φθηνών ψαριών – ως ξένος δάσκαλος - που-νοικιάζει δεν δύναμαι να αγοράζω αστακούς...) ανεκδοτολογική μαρτυρία για τα δεινά που μαστίζουν τους ψαράδες, συχνά γονείς μαθητών μου.
Ο Μάιος, ο μήνας που σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία είναι ο πιο προνομιούχος για την αλιευτική κάρπωση, φέτος ήταν τραγικός για τους παράκτιους επαγγελματίες ψαράδες του Λιθίου και του Λιμένα Μεστών.
Ο Γιώργης, ο «Τσίτης», ο λιθονομούσης ιχθυέμπορος πληροφορητής μού δήλωνε την ίδια μέρα που υπογραφόταν το πρόγραμμα Leader: «Είναι παράξενο αλλά ακόμα και οι καλόγριες που δεν είναι εμπορεύσιμο ψάρι έχει εξαφανιστεί ενώ παλιότερα τις θεωρούσαμε κατάρα γιατί γέμιζαν τα δίχτυα. Να μη μιλήσουμε για τις μένουλες.
Ο γιαλός πνέει τα λοίσθια, έχει τελειώσει, όμως οι μηχανότρατες παραδόξως δούλεψαν φέτος πολύ καλά! Όλοι οι παράκτιοι επαγγελματίες που μου δίνουν ψάρια καταλαβαίνουν πως κάτι δεν πάει καθόλου καλά. Δεν ζουν το ίδιο καλά όσο άλλοτε!»
Οι ψαράδες Γονείς, είτε του Λιμένα είτε του Λιθίου, όλοι θα ήθελαν να έχει, όταν γεννιέται, το παιδί τους καλύτερες προοπτικές εργασίας από αυτές που είχαν οι ίδιοι αλλά σήμερα είναι αποφασισμένοι να τα αποτρέψουν από το επάγγελμα που οι ίδιοι κληρονόμησαν.
Προτίθεμαι να επιχειρηματολογήσω ότι οι Συντάκτες / μελετητές του Leader Αλιείας Χίου δημιούργησαν ένα πρόγραμμα - μνημείο κατασπαταλημένου δημόσιου (έστω και Ευρωπαϊκού!) χρήματος, ένα εφήμερο και μονολειτουργικό πρόγραμμα, οικονομικά μη αποδοτικό. Η αδυναμία τους να αποφύγουν τα λάθη «της ανάπτυξης» του παρελθόντος είναι παραδειγματική.
Στην εκδοχή του Leader Αλιείας που προτείνουν για το νησί, συναντάμε βαθιά «αρχοντοχωριάτικες», εφήμερα ψηφοθηρικές δράσεις που απηχούν μια βαλκανική πελατειακή νοοτροπία που έρχεται σε βαθιά αντίθεση με την εκπεφρασμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση αξία της Νησιωτικότητας και της υπεράσπισης των αλιευτικών μικρών κοινοτήτων οι οποίοι αποζούν με το ψάρεμα και προς τους οποίους απευθύνεται το Leader Αλιείας.
Οι δράσεις του Leader Αλιείας Χίου αφορούν αποκλειστικά τη βόρεια πλευρά της Χώρας και το διπλανό προάστιο του Βροντάδου. Πρόκειται για έργα παρεμβάσεων και αναπλάσεων του περιβάλλοντος χώρου (πάλι μπετά θα πέσουν...!), στη Δασκαλόπετρα, τους Τρεις Μύλους και το Γούβι.
Επίσης προβλέπονται δράσεις για Οινούσσες και Ψαρά. Το πλούσιο διαμέρισμα Οινουσσών ευεργετείται πλουσιοπάροχα (τα λεφτά στα λεφτά πάνε...) με τη βελτίωση και ανάπλαση του λιμανιού.
Οι ψαριανοί μηχανικοί και συνταξιούχοι ναυτικοί πάλι, «θα έχουν την ευτυχία» να μην ξαναδούν χιώτικες ερασιτεχνικές βάρκες καθώς το νησί μετατρέπεται σε καταδυτικό πάρκο. Ας ξεκινήσω την κριτική του Leader Αλιείας Χίου από τα αγαπημένα μου Ψαρά, όπου προβλέπεται να υλοποιηθεί το έργο του καταδυτικού πάρκου.
Η πολύχρονη και πολύτιμη ευρωπαϊκή εμπειρία αποδεικνύει ότι όσα μεσογειακά πάρκα θεωρούνται επιτυχημένα ήταν πολύ κοντά σε παράκτιους οικισμούς ώστε να είναι εύκολη η επιτήρησή τους (όπως τα περίφημα νησιά Mentes, απέναντι απ’ την ισπανική πόλη Costa Brava της οποίας ο πιο πολύτιμος πόρος της είναι ο καταδυτικός τουρισμός. Αντιθέτως, στο απομονωμένο πάρκο των Βορείων Σποράδων, οι φώκιες μετανάστευσαν στη διπλανή κοσμοπολίτικη Σκιάθο επειδή στα ερημονήσια δεν είχε απομείνει τίποτε για να φάνε.
Δυστυχώς το απόμακρο της τοποθεσίας διευκόλυνε την κάθε λογής παράνομη αλιεία, συμπεριλαμβανομένου του δυναμίτη. Συχνά, είναι οι εποχούμενοι ερασιτέχνες που καταγγέλλουν τις παρανομίες όπως του ένστολου που πυροβολούσε κατσίκια με το υπηρεσιακό του όπλο πρόσφατα στο συγκεκριμένο πάρκο και ο οποίος δυσμενώς μετατέθηκε).
Ένα όχι λιγότερο σημαντικό πρόβλημα για το Καταδυτικό Πάρκο των Ψαρών είναι η προφανής έλλειψη, λόγω πληθυσμιακού μεγέθους και επαγγελματικής ενασχόλησης με την προσοδοφόρο ναυτιλία, των ανθρώπων που θα «τρέξουν» το έργο.
Είναι πολύ δύσκολο να συγκροτηθεί από αυτόχθονες, λόγω των παραπάνω αιτιών, η «κρίσιμη μάζα» ντόπιων επιστημόνων - δυτών που τα πετυχημένα πάρκα διαθέτουν. Τελικά, τείνω να υποπτεύομαι πως άλλο ένα έργο αποφασίστηκε με πολιτικάντικη μεροληψία.
Αντί να επιλεχθούν οι μεσογειακοί βραχώδεις ύφαλοι, με τα πανέμορφα ενδημικά ψάρια, πλησίον του Λιθίου και των Λημνιών της Βολισσού αυτοπροτάθηκαν τα Ψαρά από κάποιους θερμοκέφαλους σαν τον αξέχαστο ψαριανό συνταξιδευτή μου πριν είκοσι χρόνια.
Σε όλη την επιστροφή με τον «Καπετάν - Σταμάτη» προσπαθούσε να με πείσει ότι 30 παραθεριστές ερασιτέχνες ψαράδες σήμαινε 30 X 5 = 150 κιλά ψάρια που κλέβουν από τον ίδιο! Ο Ψαριανός που αδιαφορούσε για το εισόδημα το οποίο θα έφερνε στα Ψαρά η παραθεριστική διαμονή τριάντα οικογενειών, ήταν μπαρκαρισμένος σχεδόν εννιά μήνες το χρόνο, παρόλα αυτά διατηρούσε επαγγελματική άδεια αλιείας!
Για τα έργα ανάπλασης του Βροντάδου υπάρχει σίγουρα πλουσιότερη επιχειρηματολογία καθώς η αλιευτική ιστορία του -ή μάλλον η επινόηση της παράδοσής της- καταγράφεται εδώ και λίγα χρόνια από τοπικούς ιστοριοδίφες και παλιοί πυρήνες της όπως η Δασκαλόπετρα διατηρούν κάποιο ρόλο, έστω και ως αυτοσχέδιο θεματικό πάρκο στο εσωτερικό της μητροπολιτικής Χώρας.
Προσωπικά, δεν μου φαίνεται περίεργο να αστοχεί ο ερευνητής μιας εύπεπτης τοπικής ιστορίας, ειδικά όταν μελετά «την πιο εκκωφαντικά σιωπηλή κοινότητα» και να αγνοεί τη σημασία του μεστούσικου πάγκου της «Αλκυόνης» για την επισιτιστική ασφάλεια της Αθήνας τις δεκαετίες μετά τον πόλεμο.
Ο καλόπιστος παρατηρητής μπορεί απλώς να συγκρίνει τις μεταπολεμικές φωτογραφίες του Λιμένα Μεστών, με τις δεκάδες μηχανότρατες που έσπευδαν στην «Αλκυόνη», με τις φωτογραφίες της μεταπολεμικής Δασκαλόπετρας.
Υπάρχει μια βαθιά αδικία απέναντι στους πραγματικούς ψαράδες, τους βιοπαλαιστές του Λιμένα Μεστών, του Λιθίου, τους εξαθλιωμένους διχτυάριδες των Λιμνιών όταν το πρόγραμμα Leader Χίου απευθύνεται στην εύπορη Δασκαλόπετρα, των συνταξιούχων ναυτικών που από μεράκι συντηρούν τα παραδοσιακά σκαριά τους.
Γιατί δεν έγινε απολύτως καμιά προσπάθεια απ’τους μελετητές του Leader Αλιείας Χίου να εισαχθούν ψιχία έστω αλιευτικού τουρισμού; Να μπουν μερικοί φοιτητές ή μαθητές Λυκείου κάποια κυριακάτικα πρωινά στα λιθονομούσικα τρεχαντήρια; Να δοκιμάσουν να ξεψαρίσουν ένα δίχτυ, να μαζέψουν τον κιούρτο και να καλάρουν το παραγάδι; Να μάθουν τη νοστιμιά της κακαβιάς και του τηγανητού σκάρου πάνω στο καΐκι; Να βελτιώσουν οι ψαράδες του Λιθίου και του Καταρράκτη το πενιχρότατο εισόδημά τους; Να δει μια ολόκληρη κλάση νέων ανθρώπων που σήμερα εκφράζει τη δυσφορία της για την κενότητα της ζωής της και την αποκαρδίωσή της από το άσκοπο του κόσμου της, πώς να φανταστεί εναλλακτικές λύσεις;
Πώς να τις δει όμως όταν δεν τις διανοήθηκαν οι πτυχιούχοι μεγαλόσχημοι μελετητές της επαρχιώτικης εκδοχής ενός πράγματι μεγαλόπνοου ευρωπαϊκού προγράμματος; Αυτοί οι μελετητές έρχονται από μιαν άλλη εποχή, όπως το ερειπωμένο ξενοδοχείο -νομίζω Aqua Mare λέγεται, που συναντώ όποτε διασχίζω τον παραλιακό του Βροντάδου, αυτό το ρημαγμένο ξενοδοχείο με τα χορταριασμένα παρτέρια, τους πεσμένους σοβάδες, τα σπασμένα τζάμια, που προξενεί απορίες γιατί δεν χρησιμοποιείται, τι είναι αυτό που κάνει τέτοιες μονάδες δίπλα σε ακρογιάλια τύπου «Live your Myth in Greece» ίδιες με τις αφίσες της καμπάνιας για τον τουρισμό, να βρίσκονται στο έλεος της σκουριάς και της αλμύρας.
Οι συντάκτες του Leader Αλιείας Χίου πιστεύουν στην τουριστική ανάπτυξη με τους αφελείς εμπορευματικούς όρους της δεκαετίας του ’80 που αυταπατόταν ότι το παραμύθι θα κρατήσει για πάντα.
Όμως τα πρόσφατα γκρουπ των Τούρκων δεν ανατρέπουν την απομείωση του καλοκαιρινού τουριστικού ρεύματος όχι μόνο προς τη Χίο αλλά και σε όλο το Αρχιπέλαγος. Όχι μόνο αυτή τη χρονιά. Στην πραγματικότητα, μειώνεται σταθερά μετά το 2004.
Οι αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις βρίσκονται σε πτώση, οι αεροπορικές εταιρίες κόβουν τις πτήσεις τσάρτερ, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες δηλώνουν αδυναμία να συνεχίσουν τα δρομολόγια προς τα Ψαρά, η άγονη γραμμή επιστρέφει στα χρόνια του ’50.
Όπως λέει και ο καθηγητής Ν. Μπελαβίλας που μίλησε πρόσφατα στη βιβλιοθήκη Κοραή για την αξιοποίηση της Κεράμου και των μεταλλείων της, «η χρυσή εποχή του τουρισμού τελείωσε. Και τώρα κάνουμε ταμείο!»
Σήμερα, σε μια στιγμή σκληρή, εμφανίζεται η σπάνια ευκαιρία και δυνατότητα αναπροσανατολισμού.
Ως δάσκαλος μικρών παιδιών αντιμετωπίζω από την αρχή της κρίσης την έκρηξη των μεταγραφών παιδιών, συχνά από την Αθήνα. Στις οικογένειές τους που επιστρέφουν, οικογένειες ματαιωμένων ονείρων και προσδοκιών, αναγνωρίζω την ανάδυση ενός νέου κόσμου που γνωρίζει πως το προηγούμενο μοντέλο έφτασε στα όριά του με δραματικά αποτελέσματα. Οι νέοι αυτοί Γονείς επιθυμούν αξιοβίωτες συνθήκες σ’ αυτούς τους ευλογημένους τόπους.
Τα ζητούμενα πολλά: Πώς να επουλωθούν οι πληγές, πώς να ανακάμψει η εγκαταλειμμένη γεωργική γη, πώς να προστατευτούν τα τοπία που γλύτωσαν απ’ την καταστροφή, πώς να ζωντανέψει, όχι μόνο η Χώρα κι ο Βροντάδος αλλά και η ύπαιθρος, χρησιμοποιώντας με μέτρο και σύνεση τις πολλές πλουτοπαραγωγικές πηγές της, πώς να διεκδικήσουν οι ψαράδικες κοινότητες του Λιθίου, του Λιμένα Μεστών, των Λιμνιών, του Καταρράκτη μια πορεία που δε θα μοιάζει με την προηγούμενη ξέφρενη και βίαιη μετάλλαξη του νησιωτικού και θαλάσσιου περιβάλλοντος, πώς τελικά θα διεκδικήσουν το μέλλον των παιδιών τους!''
Πηγή : www.alithia.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου